Hoe ‘t begon

Hoe Thaise knakworstjes hielpen bij de geboorte van het Lu Ban Huis!

door Fedor Sendak

In de winter van 2008 huurde ik voor een paar maanden een kamer in een middelgrote stad in het noorden van Thailand. Daar ontdekte ik toto mijn verbazing dat mijn kunstzinnige Thaise vrienden hun originele  woonhuizen zélf hadden ontworpen. Dat maakte indruk op me. Een lichte vorm van jaloezie werkte stimulerend op mijn fantasie: zou ik zelf ook een gebouw kunnen ontwerpen? Wat zou daar voor nodig zijn? Waar zou ik het bouwen?

Ongeveer een jaar later, terug in Amsterdam, vertelde mijn vader (beeldhouwer Jannes Limperg, red.) me enthousiast dat de Grote Prins Claus Prijs 2009 zou worden uitgereikt aan de Colombiaanse Simón Vélez. Deze destijds 60-jarige architect werd in Nederland onderscheiden voor zijn vernieuwende bouwwerken gemaakt van bamboe. Opnieuw was ik onder de indruk van andermans werk. Het bamboehout werd in het artikel geroemd als uiterst veelzijdig materiaal, ecologisch en zeer geschikt voor allerlei bouwconstructies. Ik raakte direct geïnspireerd. Tot dan toe kende ik bamboe als exotisch maar lastig zaagbaar materiaal; een stok die in lange vezels uiteen splijt als je ze probeert te breken. Maar de nieuw verworven inzichten in de wonderbaarlijke eigenschappen van bamboe zorgden er voor dat ik niet kon wachten om er zelf iets mee te maken. Zo plantte zich een zaadje in mijn hoofd; ik moest en zou ook een gebouw ontwerpen, en ik ging het maken van bamboe.

Hoe kon ik deze plotse ambities verwezenlijken? Ik werd zeker niet gehinderd door professionele kennis van bouwkunde. Tegelijkertijd werd ik gelukkig wél gesteund door overmoed en zelfoverschatting. En ik wist ook niet helemáál van niks; mijn vader werkte als beeldhouwer altijd veel met hout, en hij had me als kind uitgelegd dat de driehoek een zeer sterke contructie-vorm is. Hij hoopte stiekem dat dat ik architect zou worden, maar ik vond dit maar een raar idee. Hoe dan ook, de beperkte kennis die mijn vader me had bijgebracht -over driekhoeken en houtconstructies- zou me uiteindelijk op het goede pad brengen bij het bedenken van Het Lu Ban Huis. Ik besloot de tetraëder, oftewel een driezijdige piramide, als uitgangspunt nemen. Deze geometrische vorm koos ik als basis om op ’safe’ te spelen en tegelijk origineel te zijn. Het concept ontwikkelde zich verder en ik begon de woning als een driedimensionale vlieger te zien. Het enige wat ik nu nodig had, was tijd om het idee uit te werken!

Toen ik in 2010 opnieuw een paar maanden in Thailand verbleef, vond ik eindelijk de rust en concentratie om met deze bamboe-droom aan de slag te gaan. Ik begon te tekenen. Al snel raakte ik me er van bewust dat het ontwerpen op papier beperkingen met zich meebrengt. Doordat het slechts twee dimensies bood bleven te veel vragen open, en ik moest nu juist de onzekerheden kunnen elimineren. Het bleek niet zozeer moeilijk om in drie dimensies te denken, maar vooral om ruimtelijke ideeën vast te leggen. Ik besloot tot een andere aanpak en plande het fabriceren van ruimtelijk object: een maquette.

Een week later nam ik de trein naar het zuiden voor een week vakantie op het eiland Ko Kud. Onderweg slaagde ik er in om, tijdens een overstap, materiaal in te slaan voor de maquette die ik voor ogen had. Dit vond plaats op het Mo-Chit busstation van Bangkok, met slechts 12 minuten tijd om de volgende bus te nemen. Ik stapte een 7-Eleven-winkel binnen (een internationale winkelketen) en had geluk: ze verkochten er kantoorartikelen en dit bracht me precies wat ik nodig had: elastiekjes, crepe-plakband, grote bruine enveloppen (= fijn dik papier) en hobbylijm. Ik was in mijn nopjes met dit onverwachte assortiment (in Chiang Mai stond de winkel bij mij vooral bekend als leverancier van gedroogde vis-snacks en kleffe tonijn-sandwiches…).

Ik miste echter iets essentieels: stokjes die zouden kunnen functioneren als bamboe balken binnen de maquette. Ik had nog vier minuten en mijn oog viel op de hotdogmachine naast de kassa. Naast de roterende worstjes stond een groot blik met… prikkers. Een fijn dik soort bestemd voor de snack ‘hot-dog-op-een-stokje’. Ik vroeg de winkelbediende om een paar van de stokjes en hij overhandigde me er een stuk of 30. Met mijn verse prikkers in de hand -gemaakt van bamboe (!)- besefte ik me al snel dat dit aantal nooit afdoende zou zijn om de maquette te realiseren. Ik ging terug en vroeg jongen in mijn beste Thais om me er nóg een paar te geven. Tot mijn verbazing gaf hij me direct twee ongeopende pakken. Voilá. Opnieuw was ik geraakt door de Thaise behulpzaamheid. Ik rende voor mijn bus, was gelukkig nog op tijd, en stapte op.

De week op het subtropische eiland Ko Kud heb ik volledig besteed aan het vervaardigen van twee eerste kleine maquettes van het Lu Ban Huis (zie foto’s). Het hobbyistisch knutselen aan de mini-huisjes transformeerde zich tot een ware obsessie die dagenlang aan zou houden. Al bevond ik me slechts 50 meter van het strand: het kostte moeite om mijn hotdokstokjes-contructie los te laten en  af en toe een duik te nemen in de Golf van Thailand. Daarna: snel verder met de elastiekjes, het plakband en de prikkers.

Tijdens het werken nestelde zich het  ecologische idee van het gebouw in mijn hoofd en later werd dat uitgebreid met het idee van ‘open source’. Het Lu Ban Huis moest niet zozeer een huis worden voor mijzelf, maar het werd een ontwerp dat door iedereen zou moeten kunnen worden gebruikt en aangepast. Makkelijk te fabriceren en ook bereikbaar voor mensen met weinig middelen.

Hoewel ik die week weinig genoot van de zon, heb ik absoluut geen spijt van mijn ongezellige gedrag aan het strand van Ko Kud. Ik geloof dat mijn vakantiegezelschap het ook heeft geaccepteerd; de Colombiaanse dame waarmee ik reisde is het meisje waar ik twee jaar later mee trouwde. Een jaar later maakte ik in háár woonplaats Bogotá (Colombia) een veel grotere maquette, schaal 1:10 – ongeveer een meter hoog. Hiermee enthousiasmeerde in architect Fredy Pantoja, die nu nauw betrokken is bij het project.

geschreven in Sofia, Bulgarije, augustus 2013

    ..        ..   

foto’s boven: de twee eerste maquettes van het Lu Ban Huis, gemaakt op Ko Kud (Thailand) 2010.
foto’s onder: de grotere maquette (1 meter hoog) gemaakt in Bogotá (Colombia), 2011.